History of AI:
ဝၢႆးသေ ChatGPT ပေႃႇဢွၵ်ႇမႃး ဢမ်ႇထိုင် 6 လိူၼ် ၶေႃႈၵႂၢမ်းဝႃႈ AI (ဢေႇဢၢႆႊ) ၼႆၼၼ်ႉ တိူဝ်းယိၼ်းၸပ်းႁူ ႁူႉၸမ်တူဝ်ႁဝ်းမႃးၵူႈဝၼ်း ၼႂ်း 6 လိူၼ်ၼႆႉ လႆႈယိၼ်းၶေႃႈၵႂၢမ်းဝႃႈ AI ၼမ်သေ 10 ပီပူၼ်ႉမႃးႁူမ်ႈၵၼ်လူးၵွၼ်ႇ။
ၵူၺ်း AI (Artificial Intelligence) ၶေႃႈၼႆႉ မီးမႃးၸမ်ၸမ် 70 ပီယဝ် (John McCarthy, Marvin Minsky, Nathaniel Rochester, and Claude Shannon 1956) ၵူၺ်းၵၢၼ်လဵပ်ႈႁဵၼ်းဢၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈ AI ၼၼ်ႉမီးမႃးၸမ်း 80 ပီ (Warren McCulloch and Walter Pitts 1943)။
AI (Artificial Intelligence) ၼႆႉသမ်ႉ မၼ်းၶႂ်ႇပွင်ႇသင်?
AI တူဝ်တဵမ် Artificial Intelligence မၢၼ်ႈ - "ဉာဏ်ရည်တု", ထႆး - "ปัญญาประดิษฐ์" ၶေႃႈၵႂၢမ်းတႆးတႄႉ မၢင်ၵေႃႉႁွင်ႉ "ၺၢၼ်ႇပွမ်" မၢင်ၵေႃႉႁွင်ႉ "ၺၢၼ်ႇၽၢမ်း" တေလႆႈႁွင်ႉဢၼ်လႂ်ၼႆတႄႉ ၶႂ်ႈႁူႉဝႃႈမၼ်းပဵၼ်သင်တႄႉတႄႉ သေၸင်ႇတူၺ်းတူၺ်းသေၸႂ်ႉ။
AI ၼၼ်ႉတႄႇမႃးတီႈလွင်ႈတၢင်းလဵပ်ႈႁဵၼ်းလွင်ႈဢွၵ်းဢေႃၵူၼ်းႁဝ်း (function of neurons in the brain; Warren McCulloch and Walter Pitts 1943) လႄႈၶဝ်ႈၸႂ်ၶႂ်ႈယိူင်ႈဢဝ်လွၵ်းလၢႆးႁဵတ်းၵၢၼ်ၼႂ်းဢွၵ်းဢေႃ မႃးသႂ်ႇၼႂ်းၶိူင်ႈၸၢၵ်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် ၶွမ်ႇၽိဝ်ႇတိူဝ်ႇ (Machine, Computer) ၸွမ်းပၢႆးဝူၼ်ႉဢၼ်ဝႃႈ ဢွၵ်းဢေႃၵူၼ်းၼၼ်ႉႁဵတ်းၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉႁိုဝ် ႁဵတ်းသင်လႄႈမၼ်းၽႆး လႄႈဝူၼ်ႉဢွၵ်ႇလႆႈၼႂ်းၶၢဝ်းယၢမ်းၵမ်းလဵဝ်
မိူၼ်ၼင်ႇၵၢၼ်ဢၼ်ၼိုင်ႈၶွင် Alan Turing (The Father of Computer Science) ၼႂ်းသိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇပွၵ်ႈၵမ်း 2 (World War II) ဢိင်းၵရဵတ်ႈၶဝ်ၶတ်းၸႂ်လၵ်ႉထွမ်ႇဢွမ်လူမ်းသိုၵ်း ၵျႃႇမၼီႇသေထွတ်ႇမၢႆလပ်ႉယူႇၼၼ်ႉ Alan Turing ဢွၵ်ႇပၢႆးဝူၼ်ႉၸႂ်ႉ Computer သေ ထွတ်ႇမၢႆလပ်ႉ လူၺ်ႈလႆႈပၢႆးဝူၼ်ႉမႃးတီႈ လွၵ်းလၢႆးၵၢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်ၶွင်ဢွၵ်းဢေႃၵူၼ်း ဢၼ်ၸၢင်ဝူၼ်ႉလၢႆလၢႆလွင်ႈမိူဝ်ႈလဵဝ်ၵၼ်။
ဝၢႆးၼၼ်ႉမႃးတၢင်းႁိုင် AI တႄႇၶိုၼ်ႈသၢင်ႉမႃးၵမ်းလွႆးလွႆးတေႃႇယၢမ်းလဵဝ် ၸွမ်းတၢင်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၼႂ်းၵၢၼ်လဵပ်ႈႁဵတ်းလၢႆလွင်ႈလၢႆၽၢႆႇ မိူၼ်ၼင်ႇ ပၢႆးၼပ်ႉ (Mathematics) ပၢႆးဢွၵ်းဢေႃ (Neuroscience) ပၢႆးၶွမ်ႇၽိဝ်ႇတိူဝ်ႇ (Computer engineering) ၸဵမ်ဢဝ် ပၢႆးဝူၼ်ႉ (Philosophy) ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး (Economics) လႄႈ ပၢႆးၽႃႇသႃႇလိၵ်ႈလၢႆး (Linguistics) ၸိူဝ်းၼႆႉ။
AI ၶိုၼ်းတႄႇႁိူင်းၼမ်ၶိုၼ်ႈမႃးဝၢႆးပီ 1980 - 1990 တႄႇမႃး၊ AI တႄႇၶဝ်ႈမႃးၼႂ်းၶၵ်ႉၵၢၼ်ပၢႆး industry မီးၵူၼ်းဢွၵ်ႇပၢႆးဝူၼ်ႉဢဝ် AI မႃးႁဵတ်း မႃးၸွႆႈၵၢၼ်ၵူၼ်း မိူၼ်ၼင်ႇ commercial expert system ဢၼ်ပဵၼ် system ၽူႈၵတ်ႉလႅၼ်ႇၽၢႆႇၵၢၼ်ငိုၼ်း ၸႂ်ႉတႃႇၸွႆႈပၼ်ၶေႃႈမုၼ်းလွင်ႈၵၢၼ်ငိုၼ်းလႄႈၵၢၼ်လူင်းတိုၼ်း၊ IBM's Watson well-known expert system ပဵၼ် system ဢၼ် IBM ၶတ်းၸႂ်ႁႂ်ႈမၼ်းပဵၼ်ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ၊ လႄႈမီး expert system ပေႃႇမႃးထႅင်ႈတင်းၼမ်။
ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 10-20 ပီမႃးၼႆႉ AI ၶိုၼ်ႈသၢင်ႉမႃးၵမ်းလွႆးလွႆး တေႃႇ computer ပေႃးၶိုၼ်ႈသၢင်ႉမႃးထိုင်ပၢၼ် Big Data ပၢၼ်ဢၼ်ၵူၼ်းႁဝ်းၸၢင်ႈၵဵပ်းလႆႈၶေႃႈမုၼ်းယႂ်ႇယႂ်ႇလူင်လူင် မီးၶၵ်ႉၵၢၼ်ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ Data mining, Data warehouse ပိၼ်ႇသိုဝ်ႈသိုဝ်ႈဝႃႈ ၵၢၼ်ၶုတ်းၶေႃႈမုၼ်း လႄႈၵၢၼ်ႁွၼ်ႈသူၺ်းၶေႃႈမုၼ်း။
ၶေႃႈမုၼ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉမီးၽွၼ်းတွၼ်ႈတႃႇၶၵ်ႉၵၢၼ် AI တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ မိူၼ်ၼင်ႇ commercial expert system ဢၼ်ဝႃႈမႃးၼၼ်ႉ တႃႇတေႁဵတ်းသၢင်ႈ expert system လွင်ႈၵၢၼ်ငိုၼ်း ၼႆႉတေလႆႈဢဝ်ၶေႃႈမုၼ်းၾၢႆႇၵၢၼ်ငိုၼ်းၼၼ်ႉမႃးသႂ်ႇၼႂ်း ၶွမ်ႇၽိဝ်ႇတိူဝ်ႇ သေၸႂ်ႉ algorithm သေမဵဝ်းမဵဝ်း ႁႂ်ႈ ၶွမ်ႇၽိဝ်ႇတိူဝ်ႇႁူႉၸၵ်းၶေႃႈမုၼ်းၼၼ်ႉတေႃႇပေႃးပဵၼ်ၵႂႃႇၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇ၊ တေႃႈၵူၼ်းၵေႃႈၼင်ႇၼၼ် တႃႇတေပဵၼ်ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇၵေႃႈ တေလႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းၶေႃႈမုၼ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉတင်းမူတ်း ၵွပ်ႈၼၼ် ယိုင်ႈၶေႃႈမုၼ်းၼမ်ၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈ တေပဵၼ်ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ၼမ်ၵႃႈၼၼ်ႉ။
တေႃႇပေႃးထိုင်မႃးၶၢဝ်းၼိုင်ႈ ဢၼ်ၶေႃႈမုၼ်းမီးပဵင်းပေႃးယဝ်ႉလႄႈ AI မိူၼ်ၼင်ႇ ChatGPT ၵေႃႈၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈမႃး။
ၵွပ်ႈၼၼ်ႉၶေႃႈၵႂၢမ်းတႃႇတေႁွင်ႉ AI ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉတၢင်းႁၼ်ထိုင်သုၼ်ႇတူဝ်ၶႃႈတႄႉ AI ၼႆႉဢမ်ႇပႆႇၸႂ်ႈလွင်ႈၺၢၼ်ႇ မိူၼ်ၾၢႆႇထႆးၶဝ်ၵေႃႈဢမ်ႇၸႂ်ႉၶေႃႈၵႂၢမ်းဝႃႈ ญาณ ဢၼ်ပဵၼ် ၺၢၼ်ႇ ၵူၺ်းၸႂ်ႉၶေႃႈၵႂၢမ်းဝႃႈ ปัญญา ဢၼ်ပဵၼ် ပၺ်ၺႃႇ လႄႈၶေႃႈၵႂၢမ်းဝႃႈ ประดิษฐ์ ဢၼ်ပွင်ႇဝႃႈ ၶူင်ဢွၵ်ႇ၊ ထုတ်ႇဢွၵ်ႇ၊ ၶူင်သၢင်ႈ လႆႈဝႃႈၶဝ်ပိၼ်ႇၸႂ်ႉၶႃႈၵႂၢမ်းလႆႈထုၵ်ႇမႅၼ်ႈၸွမ်လၢႆးႁဵတ်းၵၢၼ်လႄႈၶေႃႈယိူင်းဢၢၼ်း AI ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉတႄႉ။
"ပၺ်ၺႃႇၶူင်သၢင်ႈ" ၼႆၵေႃႈလီထွမ်ႇယူႇ ႁၼ်ထိုင်ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၶႃႈ?